دنده مقابل ساده 25 دنده pinion rack2 مدول 2 نافی دار شفت 14

دنده مقابل ساده 25 دنده مدول 2 نافی دار

دندهٔ مقابل در سیستم دنده شانه‌ای (Rack and Pinion)، همان چرخ‌دنده مدور (پینیون) است که با شانه‌دنده (Rack) درگیر می‌شود.

کاربرد دنده مقابل در سیستم دنده شانه‌ای:

1. تبدیل حرکت دورانی به خطی:
زمانی که پینیون بچرخد، شانه‌دنده در راستای افقی یا عمودی حرکت خطی می‌کند.

2. تبدیل حرکت خطی به دورانی:
اگر شانه‌دنده جابه‌جا شود، پینیون می‌چرخد. این اصل در برخی ماشین‌های خاص کاربرد دارد.

3. کاربرد صنعتی و مکانیکی:

فرمان خودروها (Rack & Pinion Steering)

دستگاه CNC برای محورهای X یا Y

دروازه‌های کشویی و برخی آسانسورها

ماشین‌ابزار برای موقعیت‌دهی دقیق

پینیون (Pinion) یا چرخ‌دنده کوچک، بسته به نوع کاربرد و درگیری با چرخ‌دنده دیگر یا شانه‌دنده، انواع مختلفی دارد. در ادامه انواع اصلی پینیون را معرفی می‌کنم:

۱. پینیون ساده (Straight Spur Pinion):

دندانه‌ها مستقیم هستند.

با چرخ‌دنده یا شانه‌دنده‌های مستقیم درگیر می‌شود.

کاربرد در دستگاه‌های ساده، CNC، ماشین‌آلات بسته‌بندی.

۲. پینیون مارپیچ (Helical Pinion):

دندانه‌ها به صورت مورب هستند.

درگیر شدن نرم‌تر و بی‌صداتر نسبت به پینیون ساده دارد.

مناسب برای بارهای بیشتر و سرعت بالاتر.

۳. پینیون مخروطی (Bevel Pinion):

برای انتقال حرکت بین محورهایی که زاویه دارند (معمولاً ۹۰ درجه).

در گیربکس‌ها، دیفرانسیل خودرو و ابزارآلات صنعتی کاربرد دارد.

۴. پینیون حلزونی (Worm Pinion):

شبیه پیچ است و با چرخ‌دنده حلزونی (Worm Gear) درگیر می‌شود.

برای کاهش سرعت بالا با نسبت بالا استفاده می‌شود.

مناسب برای مکان‌هایی که قفل شدن در برابر برگشت حرکت نیاز است.

۵. پینیون داخلی (Internal Pinion):

دندانه‌ها در سطح داخلی چرخ‌دنده قرار دارند.

در سیستم‌های سیاره‌ای (planetary gear systems) استفاده می‌شود.

هنگام خرید پینیون (چرخ‌دنده کوچک)، باید به نکات فنی و کاربردی زیر توجه کنید تا انتخابی دقیق و مناسب داشته باشید:

۱. مدول یا گام دندانه (Module or Pitch):

مهم‌ترین مشخصه؛ باید با شانه‌دنده یا چرخ‌دنده مقابل مطابقت داشته باشد.

۲. تعداد دندانه‌ها (Number of Teeth):

بر نسبت تبدیل، دقت و گشتاور تأثیر دارد.

۳. نوع دندانه:

ساده (Straight) برای کاربردهای معمول

مارپیچ (Helical) برای صدای کمتر و درگیری نرم‌تر

مخروطی یا حلزونی برای زاویه‌دار بودن یا انتقال خاص

۴. جنس پینیون:

فولاد سخت‌کاری‌شده برای بار سنگین

آلومینیوم یا برنج برای وزن کم یا حرکت نرم

پلاستیک برای بی‌صدا بودن و کاربرد سبک

۵. قطر شافت و نوع اتصال (Bore size & Mounting):

بررسی کنید که قطر سوراخ مرکزی با شافت موتور یا گیربکس شما یکی باشد.

توجه به نوع قفل (پیچ تنظیم، خار، بست، فیت‌بودن و...)

۶. جهت دندانه (در نوع مارپیچ):

راست‌گرد یا چپ‌گرد بودن باید با مجموعه هم‌خوانی داشته باشد.

۷. نوع پردازش سطحی (Surface Finish):

سخت‌کاری، آبکاری یا پوشش‌های خاص برای مقاومت در برابر خوردگی و سایش.

چرخ دنده ها انواع مختلفی نظیر (دنده مقابل مورب ۲۵ دنده – دنده مقابل مورب ۲۲ دنده – دنده مقابل مورب ۲۰ دنده – دنده مقابل ساده ۳۶ دنده مدول  ۲ – دنده مقابل ساده ۳۰ دنده مدول  ۲ – دنده مقابل ساده ۲۵ دنده مدول ۲ – دنده مقابل ساده ۲۲ دنده مدول ۲ – دنده مقابل ساده ۲۰ دنده مدول ۲ –  دنده مقابل ساده ۱۸ دنده مدول۲ – دنده مقابل ساده ۱۴ دنده مدول۲)

دارند،موارد ذکر شده از مهم‌ترین اصطلاحاتی که در طراحی چرخ‌دنده بکار می‌روند.

مدول:برای به دست آوردن مقدار مدول ،ازتقسیم گام بر عدد۳/۱۴بدست می آید. ۳٫۱۴/m=p این فرمول را اصطلاحا فرمول مادر می نامند ،زیرا در محاسبات چرخ دنده از این فرمول زیاد استفاده می شود و می توان گفت یک فرمول کلیدی است.

نسبت قطر دایره گام هر چرخ دنده برحسب میلیمتر بر تعداد دندانه چرخدنــده را مدول مینامند. میلی متر واحد کمیت آن است. مدول در چرخ دنده هــا، اهمیت فوق العاده بالایى دارد . نکته مهم و مورد توجه این است که دو چرخ دنده درگیرباید هم مدول باشند تاجفت شوند.

دایــره گام (قطر گام): برای به دست آوردن قطر دایره گام از حاصل ضرب مدول در تعداد دنده بدست می آید. do=Z*m
دایره گام، یک دایره نظرى اســت که از اهمیت بسیار بالایى برخوردار اســت و تمام محاسبات بر اساس قطر گام انجام می شود. دایره گام دو چرخ‌دنده درگیر بر هم مماس می‌باشند.

گام محیطی: طول کمانی از دایره گام که بین دو نقطه متناظر از دو دندانه مجاور قرار گرفته‌است.
برای بدست گام محیطی می توان با حاصل ضرب مدول در عدد p ،۳٫۱۴*p=m بدست می آید.

ارتفاع سردنده: فاصله بین بالای دندانه تا دایره گام.

اندازه ســردنده، که در واقع فاصله شعاعى بین سطح نوک دنده تا دایره گام می باشد و اندازه پاى دنده، فاصله شعاعى بین ســطح پایین دنده تا دایره گام است. مجموع اندازه سردنده با پاى دنده، ارتفاع دندانه را تشکیل میدهد.

ارتفاع ته‌دنده: فاصله بین ته دندانه تا دایره گام.

لقی محیطی: مقداری که فضای خالی بین دو دندانه یک چرخ‌دنده از ضخامت دندانه‌های چرخ‌دنده درگیر با آن در امتداد دایره گام بیشتر است. تفاوت اندازه پایدنده با اندازه سردنده درگیر با آن را لقى سردنده می گویند.