- دنده مقابل

دنده مقابل در سیستم دنده شانه‌ای (Rack and Pinion)، همان چرخ‌دنده مدور (پینیون) است که با شانه‌دنده (Rack) درگیر می‌شود.

کاربرد دنده مقابل در سیستم دنده شانه‌ای:

1. تبدیل حرکت دورانی به خطی: زمانی که پینیون بچرخد، شانه‌دنده در راستای افقی یا عمودی حرکت خطی می‌کند.

2. تبدیل حرکت خطی به دورانی: اگر شانه‌دنده جابه‌جا شود، پینیون می‌چرخد. این اصل در برخی ماشین‌های خاص کاربرد دارد.

3. کاربرد صنعتی و مکانیکی:

فرمان خودروها (Rack & Pinion Steering)

دستگاه CNC برای محورهای X یا Y

دروازه‌های کشویی و برخی آسانسورها

ماشین‌ابزار برای موقعیت‌دهی دقیق

پینیون (Pinion) یا چرخ‌دنده کوچک، بسته به نوع کاربرد و درگیری با چرخ‌دنده دیگر یا شانه‌دنده، انواع مختلفی دارد. در ادامه انواع اصلی پینیون را معرفی می‌کنم:

۱. پینیون ساده (Straight Spur Pinion):

دندانه‌ها مستقیم هستند.

با چرخ‌دنده یا شانه‌دنده‌های مستقیم درگیر می‌شود.

کاربرد در دستگاه‌های ساده، CNC، ماشین‌آلات بسته‌بندی.

۲. پینیون مارپیچ (Helical Pinion):

دندانه‌ها به صورت مورب هستند.

درگیر شدن نرم‌تر و بی‌صداتر نسبت به پینیون ساده دارد.

مناسب برای بارهای بیشتر و سرعت بالاتر.

۳. پینیون مخروطی (Bevel Pinion):

برای انتقال حرکت بین محورهایی که زاویه دارند (معمولاً ۹۰ درجه).

در گیربکس‌ها، دیفرانسیل خودرو و ابزارآلات صنعتی کاربرد دارد.

۴. پینیون حلزونی (Worm Pinion):

شبیه پیچ است و با چرخ‌دنده حلزونی (Worm Gear) درگیر می‌شود.

برای کاهش سرعت بالا با نسبت بالا استفاده می‌شود.

مناسب برای مکان‌هایی که قفل شدن در برابر برگشت حرکت نیاز است.

۵. پینیون داخلی (Internal Pinion):

دندانه‌ها در سطح داخلی چرخ‌دنده قرار دارند.

در سیستم‌های سیاره‌ای (planetary gear systems) استفاده می‌شود.

هنگام خرید پینیون (چرخ‌دنده کوچک)، باید به نکات فنی و کاربردی زیر توجه کنید تا انتخابی دقیق و مناسب داشته باشید:

۱. مدول یا گام دندانه (Module or Pitch):

مهم‌ترین مشخصه؛ باید با شانه‌دنده یا چرخ‌دنده مقابل مطابقت داشته باشد.

۲. تعداد دندانه‌ها (Number of Teeth):

بر نسبت تبدیل، دقت و گشتاور تأثیر دارد.

۳. نوع دندانه:

ساده (Straight) برای کاربردهای معمول

مارپیچ (Helical) برای صدای کمتر و درگیری نرم‌تر

مخروطی یا حلزونی برای زاویه‌دار بودن یا انتقال خاص

۴. جنس پینیون:

فولاد سخت‌کاری‌شده برای بار سنگین

آلومینیوم یا برنج برای وزن کم یا حرکت نرم

پلاستیک برای بی‌صدا بودن و کاربرد سبک

۵. قطر شافت و نوع اتصال (Bore size & Mounting):

بررسی کنید که قطر سوراخ مرکزی با شافت موتور یا گیربکس شما یکی باشد.

توجه به نوع قفل (پیچ تنظیم، خار، بست، فیت‌بودن و...)

۶. جهت دندانه (در نوع مارپیچ):

راست‌گرد یا چپ‌گرد بودن باید با مجموعه هم‌خوانی داشته باشد.

۷. نوع پردازش سطحی (Surface Finish):

سخت‌کاری، آبکاری یا پوشش‌های خاص برای مقاومت در برابر خوردگی و سایش.